Inleiding

De odds ratio (OR) is een essentiële maatstaf die vaak gebruikt wordt in de epidemiologie en geneeskunde. Het biedt niet alleen een manier om de associatie tussen een blootstelling en een bepaalde uitkomst te begrijpen, maar ook om de waarschijnlijkheid van een gebeurtenis te kwantificeren. In eenvoudige bewoordingen vergelijken we hierbij de kansen dat de gebeurtenis plaatsvindt in twee groepen: degenen die aan de blootstelling zijn blootgesteld en degenen die dat niet zijn.

Functie

Odds Ratio = (kansen van de gebeurtenis in de blootgestelde groep) / (kansen van de gebeurtenis in de niet-blootgestelde groep)

Om de odds ratio te berekenen, wordt er vaak gebruik gemaakt van een 2 x 2-tabel waarin verschillende scenario's worden gepresenteerd. De componenten van deze tabel zijn: a (blootgesteld en gebeurtenis), b (blootgesteld en geen gebeurtenis), c (niet-blootgesteld en gebeurtenis) en d (niet-blootgesteld en geen gebeurtenis). De formule voor de odds ratio kan als volgt worden geschreven: (a/b) / (c/d) = ad/bc.

Voorbeeld 1

Neem als voorbeeld een studie die de relatie tussen rokers (de blootgestelde groep) en niet-rokers (de niet-blootgestelde groep) en het risico op longkanker onderzoekt. Stel dat we de volgende cijfers hebben: 20 rokers die longkanker hebben, 80 die dat niet hebben, 2 niet-rokers met longkanker en 98 die geen longkanker hebben. De odds ratio kan worden berekend als volgt:

• Kansen in de blootgestelde groep (rokers) = (20 longkanker gevallen) / (80 zonder longkanker) = 20/80 = 0.25

• Kansen in de niet-blootgestelde groep (niet-rokers) = (2 longkanker gevallen) / (98 zonder longkanker) = 2/98 = 0.0204

• Odds ratio = (0.25) / (0.0204) = 12.25

Dit resultaat wijst erop dat rokers 12 keer meer kans hebben op longkanker in vergelijking met niet-rokers.

Odds Ratio Vertrouwen Interval

Een cruciaal aspect bij het interpreteren van de odds ratio is het vertrouwen interval (CI), dat ons helpt te bepalen of de bevindingen statistisch significant zijn. Dit interval geeft een bereik aan waarbinnen de ware odds ratio voor de algemene bevolking kan liggen. Het berekenen van het CI vereist een gekozen alpha-waarde die ons significantieniveau bepaalt. Bij een alpha van 0.05 hebben we een 95% CI, wat betekent dat we met 95% zekerheid kunnen zeggen dat de echte odds ratio binnen dit bereik ligt. De formules voor een 95% CI zijn als volgt:

• Bovenste 95% CI = e ^ [ln(OR) + 1.96 sqrt(1/a + 1/b + 1/c + 1/d)]
• Onderste 95% CI = e ^ [ln(OR) - 1.96 sqrt(1/a + 1/b + 1/c + 1/d)]

Toepassing van deze formules op ons eerder genoemde voorbeeld met rokers en niet-rokers geeft ons:

Bovenste 95% CI = e ^ [ln(12.25) + 1.96 sqrt(1/20 + 1/80 + 1/2 + 1/98)] = e ^ [2.51 + 1.96 (0.20)] = e ^ [2.51 + 0.39] = e ^ [2.90] = 18.27

Onderste 95% CI = e ^ [ln(12.25) - 1.96 sqrt(1/20 + 1/80 + 1/2 + 1/98)] = e ^ [2.51 - 1.96 (0.20)] = e ^ [2.51 - 0.39] = e ^ [2.12] = 8.42

De odds ratio in dit voorbeeld is dus 12.25 met een 95% CI van [8.42, 18.27].

Interpretatie van het Vertrouwen Interval

Bij het interpreteren van het vertrouwen interval voor de odds ratio is het van belang op te merken dat als het interval de waarde 1 omvat, de berekende odds ratio niet als statistisch significant wordt beschouwd. Een odds ratio groter dan 1 betekent dat de kans op een gebeurtenis bij de blootgestelde groep groter is dan bij de niet-blootgestelde groep, terwijl een waarde kleiner dan 1 impliceert dat de kans daarop kleiner is. Dit benadrukt het wezenlijke belang van het vertrouwen interval voor de interpretatie van onderzoeksresultaten.

Problemen en Overwegingen

Het is belangrijk om te begrijpen dat de odds ratio niet gelijk is aan het relatieve risico. De odds ratio is altijd een positieve waarde en vergelijkt de odds van een gebeurtenis in de blootgestelde groep met die in de niet-blootgestelde groep. In een 2 x 2-tabel wordt de odds ratio gegeven door (a/b) / (c/d), terwijl het relatieve risico wordt berekend als (a/(a+b)) / (c/(c+d)). Bij zeldzame aandoeningen zijn deze twee statistieken vergelijkbaar, maar als de aandoening vaker voorkomt, zal de odds ratio de werkelijke risico's overschatten.

Klinische Betekenis

De odds ratio heeft een significante rol in het rapporteren van de sterkte van de associatie tussen bepaalde blootstellingen en gebeurtenissen. Een grotere odds ratio betekent dat er een hogere kans bestaat op de gebeurtenis bij blootstelling. Eveneens is het essentieel om het vertrouwen interval erbij te betrekken; als dit interval de waarde 1 omvat, duidt dit erop dat de odds ratio niet statistisch significant is.

Referenties

1.

Szumilas M. Explaining odds ratios. J Can Acad Child Adolesc Psychiatry. 2010 Aug; 19(3):227-9.

2.

Andrade C. Understanding relative risk, odds ratio, and related terms: as simple as it can get. J Clin Psychiatry. 2015 Jul; 76(7):e857-61.

3.

Cummings P. The relative merits of risk ratios and odds ratios. Arch Pediatr Adolesc Med. 2009 May; 163(5):438-45.

4.

Grant RL. Converting an odds ratio to a range of plausible relative risks for better communication of research findings. BMJ. 2014 Jan 24; 348: f7450.